2015. Cesja w zamówieniach publicznych może być rozważana w dwóch aspektach: 1/ Cesja wynagrodzenia należnego Wykonawcy – dopuszczalna. 2/Cesja praw i obowiązków wynikających z umowy o udzielenie zamówienia publicznego- niedopuszczalna. Przelew wierzytelności – polega na przeniesieniu z majątku dotychczasowego wierzyciela
Przesłanie zawiadomienia o wyborze najkorzystniejszej oferty za pomocą faksu Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. W przypadku faksu, jest to moment uzyskania raportu z jego transmisji. Zamawiający przesyłając zawiadomienie o wyborze najkorzystniejszej oferty za pomocą faksu otrzymuje wydruk kontrolny, z którego wynika, że zawiadomienie zostało wysłane z jego aparatu nadawczego oraz odebrane przez aparat wykonawcy. Rażąco niska cena oferty po nowelizacji ustawy - Prawo zamówień publicznych Zgodnie z art. 90 ust. 1 Pzp po nowelizacji, jeżeli cena oferty będzie wydawać się rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzić wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych przepisów, w szczególności będzie niższa o 30% od wartości zamówienia lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert, zamawiający będzie obowiązany zwrócić się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny. Wybór oferty po uchyleniu się wykonawcy Jeżeli wykonawca, którego oferta została wybrana, uchyla się od zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego lub nie wnosi wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy, zamawiający może wybrać ofertę najkorzystniejszą spośród pozostałych ofert bez przeprowadzania ich ponownego badania i oceny, chyba że zachodzą przesłanki unieważnienia postępowania, o których mowa w art. 93 ust. 1 Pzp. Ograniczenia w stosowaniu ceny, jako jedynego kryterium po zmianach Nowelizacja ustawy - Prawo zamówień publicznych wprowadza zasadę, zgodnie z którą zamawiający może stosować cenę, jako jedyne kryterium oceny ofert, wyłącznie w sytuacji, gdy przedmiot zamówienia jest powszechnie dostępnym o ustalonych standardach jakościowych, natomiast jednostki sektora finansów publicznych, a także państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, inne niż jednostki sektora finansów publicznych, jeżeli dodatkowo wykażą w załączniku do protokołu postępowania, w jaki sposób zostały uwzględnione w opisie przedmiotu zamówienia koszty ponoszone w całym okresie korzystania z przedmiotu zamówienia. Wyjątkiem jest tryb licytacji elektronicznej, w którym zamawiający dopuszcza do udziału w licytacji elektronicznej i zaprasza do składania ofert wszystkich wykonawców spełniających warunki udziału w postępowaniu, określając w zaproszeniu termin związania ofertą wykonawcy, który zaoferuje najniższą cenę. Rażąco niska cena po nowemu Zgodnie z brzmieniem art. 1 pkt 12 ustawy z dnia 25 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych (ustawa musi jeszcze przejść przez Senat, a następnie zostać przyjęta ponownie przez Sejm), art. 90 ustawy uzyska brzmienie: „Jeżeli cena oferty wydaje się rażąco niska w stosunku do wartości przedmiotu zamówienia i budzi wątpliwości zamawiającego, co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych przepisów, w szczególności jest niższa o 30% od wartości zamówienia lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny (…)”. Powstaje jednak pytanie o zgodność powyższego rozwiązania z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE”). Rażąco niska cena oferty Pojęcie „rażąco niskiej ceny” nie zostało zdefiniowane w Pzp, jak również w dyrektywach unijnych. Ponieważ przepisy Pzp nie zawierają legalnej definicji rażąco niskiej ceny, o tym, czy cena oferty jest rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia, decyduje zamawiający, który powinien mieć wiedzę pozwalającą zweryfikować zaoferowane przez wykonawców ceny oraz wyjaśnienia złożone na podstawie art. 90 ust. 1 Pzp. Przedłużenia terminu związania ofertą - dorozumiane oświadczenie woli Nierzadkim problemem w czasie trwania postępowań o udzielenie zamówienia publicznego jest kończący się termin związania ofertą. W przypadkach, gdy postępowanie zabezpieczone jest wadium, wiąże się to zazwyczaj z upływającym okresem ważności wadium. Pytanie jednak brzmi, czy w świetle ustawy Prawo zamówień publicznych jest możliwe, aby wykonawca nie został wykluczony, jeśli nie złoży oświadczenia o przedłużeniu terminu związania ofertą, a jedynie przedłuży okres zabezpieczenia oferty wadium ? Jeden podmiot w wielu ofertach przetargowych – czy to dopuszczalne ? Na pierwszy rzut oka wydawać by się mogło, iż odpowiedź na postawione w tytule pytanie jest nader oczywista. Często jednak dochodzi do sytuacji, w których wykonawcy chcący ubiegać się o udzielenie zamówienia publicznego, mają w tej materii liczne wątpliwości. Jest to szczególnie widoczne, gdy dany wykonawca chciałby wziąć udział w jednym postępowaniu, lecz składając jedną ofertę jako uczestnik jednego konsorcjum oraz drugą ofertę w ramach drugiego konsorcjum. Czy taka sytuacja jest prawnie dopuszczalna ? Rażąco niska cena składników oferty w kontekście zamówienia publicznego Zamówienia publiczne, z nielicznymi wyjątkami, udzielane są w oparciu o ustawę z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. 2004 Nr 19 poz. 177 z późn. zm.). Z uwagi jednak na wysoki stopień formalizmu oraz niedostateczną znajomość przepisów prawa pracowników zamawiającego, często dochodzi do nadinterpretacji w tym zakresie. Pojęciem, w stosunku do którego takie nadinterpretacje zdarzają się nader często, jest rażąco niska cena. Oferty konkurencyjne złożone przez małżonków W zamówieniach publicznych od czasu do czasu dochodzi do sytuacji, w których, w ramach jednego postępowania przetargowego, swoje oferty złoży dwóch wykonawców będących małżonkami. W zależności jednak od specyfiki konkretnego przypadku, sytuacja taka może, ale nie zawsze musi naruszać zasadę zachowania uczciwej konkurencji. Warto jednak przyjrzeć się bliżej temu zagadnieniu. Pozacenowe kryteria oceny ofert – termin wykonania zamówienia Termin wykonania umowy w sprawie zamówienia publicznego stanowi pozacenowe kryterium oceny ofert, które może znaleźć zastosowanie w celu zachęcenia wykonawców do składania ofert z krótszym terminem realizacji zamówienia publicznego niż termin zakładany przez zamawiającego. Krótszy termin realizacji zamówienia wiąże się jednak najczęściej z większymi kosztami, zaangażowaniem organizacyjnym wykonawcy i ryzykiem niedotrzymania terminu. Oferta wariantowa a oferta częściowa Oferta wariantowa zawiera inny sposób wykonywania zamówienia publicznego niż określony przez zamawiającego, natomiast oferta częściowa związana jest z wykonaniem tylko części zamówienia publicznego. Wybór oferty pozwala wykonawcy wybrać inny wariant wykonania zamówienia. Zamawiający musi jednak zastrzec, czy dopuszcza złożenie tego rodzaju ofert. Na czym polega niedopuszczalność subiektywnej oceny ofert? Zgodnie z ustawą o zamówieniach publicznych, zamawiający wybiera ofertę najkorzystniejszą na podstawie kryteriów oceny ofert określonych w specyfikacji i istotnych warunków zamówienia. W specyfikacji istotnych warunków należy obowiązkowo zamieścić opis kryteriów, którymi zamawiający będzie się kierował przy wyborze oferty, a także podanie znaczenia tych kryteriów oraz sposobu oceny ofert. Jakie mechanizmy jeszcze zapobiegają subiektywnej ocenie ofert? Czy można uzupełnić dokumenty ofertowe? – informacja z banku Zamawiający żądał złożenia informacji z banku o posiadanych środkach finansowych lub zdolności kredytowej na kwotę min. PLN. Natomiast wykonawca przedłożył informację z banku, że stan środków zamyka się w kwocie sześciocyfrowej. Czy zamawiający ma wezwać o uzupełnienie powyższego dokumentu, czy o jego wyjaśnienie? Artykuł jest fragmentem publikacji PARP: "Opinie prawne w zakresie zamówień publicznych". Jeżeli treść złożonej oferty nie spełnia wymogów treści specyfikacji i istotnych warunków zamówienia, zostanie odrzucona przez zamawiającego na podstawie przesłanek ustawowych. Musi on jednak podczas oceny zgodności uwzględnić całą Czy wykonawca może złożyć więcej niż jedną ofertę na tą samą część zamówienia? Co powinien zrobić zamawiający w takiej sytuacji? Czy wykonawca może złożyć więcej niż jedną ofertę na tą samą część zamówienia? Polecamy: e-Zamówienia publiczne. Przewodnik po elektronicznych zamówieniach publicznych Postawione przeze mnie pytanie w tytule może budzić zdziwienie. Przecież już bez znajomości żadnych przepisów można wysnuć wniosek, że wykonawca nie może składać więcej niż jedną ofertę na tą samą część zamówienia. Jednakże w praktyce zdarzają się takie sytuacje. Co powoduje jednak wątpliwości, które mogą niestety prowadzić do sprzecznych niekiedy wniosków. Krajowa Izba Odwoławcza przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych w wyroku z dnia 20 sierpnia 2014 r., sygn. akt: KIO 1584/14 (LEX nr 1523323) stwierdziła wprost, iż: „wykonawcy nie wolno złożyć więcej niż jednej oferty na tę samą część zamówienia.” Wynika z powyższego, iż nie może być takiej sytuacji, w której zamawiający ocenia obie oferty wykonawcy złożone na tą samą część zamówienia. W takim przypadku winien on wezwać wykonawcę, aby wyjaśnił, która oferta winna być brana pod uwagę przez zamawiającego. Natomiast jeżeli wykonawca nie wskaże jednej oferty, to zamawiający winien odrzucić obie złożone oferty. Polecamy serwis: Zamówienia publiczne Przygotuj się do stosowania nowych przepisów! Poradnik prezentuje praktyczne wskazówki, w jaki sposób dostosować się do zmian w podatkach i wynagrodzeniach wprowadzanych nowelizacją Polskiego Ładu. Tyko teraz książka + ebook w PREZENCIE W art. 83 ustęp 2 znajduje się zapis, w myśl którego zamawiający może dopuścić złożenie oferty częściowej, jeśli przedmiot zamówienia jest podzielny. Kontynuacją zapisu jest ustęp 3, który daje możliwość wykonawcy na złożenie oferty częściowej na jedną lub więcej części zamówienia. Jednakże to w woli zamawiającego
Oferta Kara umowna za brak zapłaty -wyrok Sądu Najwyższego Kara umowna za brak zapłaty -wyrok Sądu Najwyższego Kara umowna za brak zapłaty się nie należy. Do takich wniosków doszedł Sąd Najwyższy podejmując w dniu uchwałę w składzie 7 osobowym, III CZP/3/19. Wyrok SN jednoznacznie wskazuje kierunek w jakim powinno zmierzać orzecznictwo sądów powszechnych dotąd rozbieżne w tym o sytuację, gdy Wykonawca odstąpił od umowy z powodu braku zapłaty przez Zamawiającego. Strony umówiły się, iż Wykonawca może od umowy odstąpić jeżeli Zamawiający opóźnia się z płatnościami co najmniej 14, a ten stan utrzymuje się pomimo wezwania do zapłaty. Strona z winy której odstąpiono od umowy zobowiązana była do zapłaty kar umownych. Rozbieżności w orzecznictwie oparły się na dwóch poglądach. Cześć sądów uznawała, iż za niewykonanie zobowiązania pieniężnego należą się odsetki a nie kara umowna, bowiem z art. 483kc jasno wynika, iż strony mogą zastrzec karę umowną tylko w przypadku niewykonania zobowiązania druga cześć sadów uznawała, iż z chwilą odstąpienia od umowy powstaje między stronami zobowiązanie o jakim mowa w art. 494kc “ Strona, która odstępuje od umowy wzajemnej obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko co otrzymała od niej na mocy umowy, a druga strona obowiązana jest to przyjąć. Strona, która odstępuje od umowy może żądać nie tylko zwrotu tego co świadczyła, lecz również na zasadach ogólnych naprawienia szkody wynikającej z niewykonania zobowiązania. Takie zobowiązanie nie ma już charakteru niepieniężnego.” W uchwale 7 sędziów Sąd Najwyższy orzekł o niedopuszczalności zastrzeżenia kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy z powodu niewykonania zobowiązania o charakterze sędzia Krzysztof Pietrzykowski zaznaczył, iż art. 483 kc ma charakter bezwzględnie obowiązujący i nie przewiduje innych konsekwencji dotyczących umieszczenia w umowie postanowienia, które jest bezskuteczne z mocy ustawy. Tego rodzaju postanowienie jest bezwzględnie nieważne. W praktyce Wyrok SN oznacza, iż Wykonawca, któremu Zamawiający nie zapłacił za wykonane zamówienie pozostaje wystąpić do sądu o zapłatę wraz z odsetkami. Może też od umowy odstąpić ale bez prawa do kary umownej. Odwrócony vat a pzp Z dniem weszła w życie ustawy z O zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy –Prawo zamówień publicznych / 605/, która wprowadza VAT ODWRÓCONY –celem uszczelnienia systemu podatkowego. Odwrócony VAT jest procedurą, która przewiduje, że to kupujący, a nie sprzedający, zobowiązuje się do odprowadzenia podatku. Zgodnie z ustawą mechanizm odwrotnego obciążenia VAT ma być rozszerzony na obrót takimi towarami jak: niektóre postaci złota; kolejne wyroby ze stali (chodzi o towary, których właściwości są identyczne z tymi towarami, które są już objęte tym mechanizmem); telefony komórkowe, w tym smartfony; komputery przenośne (tablety, notebooki, laptopy, itp.) oraz konsole do gier. Mechanizm odwróconego VAT obowiązuje, gdy łączna wartość sprzedaży ww towarów w ramach jednolitej gospodarczo transakcji bez podatku vat pomiędzy firmami przekroczy 20 tys. zł. Pozacenowe kryteria oceny ofert po nowelizacji od Kryteriami oceny ofert są cena albo cena i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia, w szczególności: jakość, funkcjonalność, parametry techniczne, aspekty środowiskowe, społeczne, innowacyjne, serwis, termin wykonania zamówienia oraz koszty eksploatacji. – art. 91a ustawy prawo zamówień publicznych. Co należy rozumieć przez nowo wprowadzone aspekty środowiskowe, społeczne, innowacyjne? Jako przykładowe kryteria środowiskowe można wskazać: materiał, z którego wykonywano dostarczany sprzęt / np. emisja 1 kg dwutlenku węgla na 1kg gotowego surowca, koszt utylizacji danej rzeczy/ Jako przykładowe kryteria społeczne można wskazać rozwiązania dotyczące zatrudnienia nowych osób lub zatrudnienia osób niepełnosprawnych, o których mowa w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Jako przykładowe kryteria innowacyjne można wskazać dodatkowe , innowacyjne elementy ponad opis przedmiotu, wynikający ze specyfikacji istotnych warunków zamówienia, zawarte w określonej koncepcji, za którą Zamawiający przyzna określoną ilość punktów, które mają istotny wpływ na jakość i realizację przedmiotu zamówienia. Różne stawki podatku VAT na tą samą usługę Zgodnie z art. 89 ustawy pzp Zamawiający odrzuca, ofertę, jeżeli zawiera błędy w obliczeniu ceny. Ustawa nie definiuje przy tym pojęcia „ błąd w obliczeniu ceny”. Niemniej jednak przyjmuje się , iż błędem w obliczeniu ceny jest błąd polegający na przyjęciu niewłaściwych danych do jej obliczenia, wynikający np. z nieprawidłowego ustalenia stanu faktycznego. Tak więc błąd w obliczeniu ceny oferty ma miejsce wówczas, gdy Wykonawca oblicza cenę oferty inaczej, niż zostało to ustalone przez Zamawiającego.”- wyrok KIO z dnia KIO 990/13. Jak wskazała Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia KIO 134/14 oferty, dla których w tych samych okolicznościach faktycznych i prawnych zastosowano różne stawki podatku VAT są nieporównywalne. Stąd ustalenie prawidłowej stawki podatku VAT jest istotne dla zachowania zasady równego traktowania wykonawców. por. uchwała Sądu Najwyższego z sygn..akt IIICZP 52/1 i IIICZP 53/11/. Zamawiający badając oferty ma obowiązek badać wysokość stawki VAT. Aby oferty złożone w postępowaniu mogły być porównywalne ceny ofertowe muszą być obliczone z zastosowaniem tych samych reguł, a w tym z zastosowaniem tych samych stawek VAT, które są istotnym elementem kalkulacji ceny oferty. Obowiązek weryfikacji stawki podatku od towarów i usług wypływa wprost z art. pkt. 3 i art. ustawy pzp. W przypadku wystąpienia w ofercie innej niż pisarska i rachunkowa omyłki, powodującej niezgodność oferty ze specyfikacją, która to omyłka nie spowoduje istotnych zmian w treści oferty, zamawiający musi dokonać poprawienia takiej oferty. Jednak może to nastąpić w przypadku, gdy zamawiający ustanowi w specyfikacji istotnych warunków zamówienia wskazanie sposobu obliczenia ceny, a szczególnie, gdy zamawiający zobowiąże wykonawców, aby zastosować określoną stawkę podatku wyrok KIO z dnia KIO 880/13
NA SFINANSOWANIE ZAMÓWIENIA Dotyczy: Postepowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie podstawowym na podstawie art. 275 pkt. 1 Pzp pn. Dostawa serwerów typu Rack wraz zapewnieniem serwisu gwarancyjnego w okresie gwarancji (176/2021/DBO). Zamawiający, zgodnie z art. 222 ust 4 ustawy z dnia 11 września 2019 r. Postępowania w sprawie zamówień publicznych mogą występować w różnych formach, tak jak ma to miejsce w przypadku postępowań sądowych i administracyjnych. Każda z procedur charakteryzuje się odmiennością i pewnymi specyficznymi cechami uzależnionymi od wielu różnych okoliczności. Jakie są zatem rodzaje postępowań o udzielenie zamówienia publicznego i kiedy można je stosować?Czym są zamówienia publiczne?Zamówienie publiczne zostało wprost zdefiniowane w treści art. 2 pkt 13 Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku – Prawo zamówień publicznych. Zgodnie z powyższą regulacją, przepisy wskazanej ustawy stosuje się do udzielania:zamówień klasycznych oraz organizowania konkursów, których wartość jest równa lub przekracza kwotę 130 000 złotych, przez zamawiających publicznych;zamówień sektorowych oraz organizowania konkursów, których wartość jest równa lub przekracza progi unijne, przez zamawiających sektorowych;zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, których wartość jest równa lub przekracza progi unijne, przez zamawiających publicznych oraz zamawiających sektorowych;zamówień klasycznych oraz organizowania konkursów, których wartość jest równa lub przekracza progi unijne, przez zamawiających subsydiowanych w okolicznościach, o których mowa w art. 6. Cechą charakterystyczną zamówień publicznych jest ich charakter – końcowy efekt zawartej umowy jest przeznaczony do użyteczności publicznej, a nie prywatnej, tj. dla całego lub większości społeczeństwa, a nie indywidualnych że przepisów ustawy nie stosuje się do zamówień klasycznych oraz zamówień sektorowych lub konkursów:których zamawiający jest obowiązany udzielić lub które ma obowiązek przeprowadzić na podstawie innej niż określona ustawą, procedury organizacji międzynarodowej, wynikającej z porozumienia tworzącego zobowiązanie prawnomiędzynarodowe, jak umowa międzynarodowa zawarta między Rzecząpospolitą Polską a jednym lub wieloma państwami niebędącymi członkami Unii Europejskiej, w celu pozyskania dostaw, usług lub robót budowlanych na potrzeby zrealizowania lub prowadzenia wspólnego przedsięwzięcia;w całości finansowanych przez organizację międzynarodową lub międzynarodową instytucję finansującą, jeżeli zamawiający stosuje do tych zamówień lub konkursów inną niż określona ustawą procedurę organizacji międzynarodowej lub międzynarodowej instytucji finansującej;finansowanych w ponad 50% przez organizację międzynarodową lub międzynarodową instytucję finansującą, jeżeli uzgodniono z nimi zastosowanie do tych zamówień lub konkursów innej niż określona ustawą procedury organizacji międzynarodowej lub międzynarodowej instytucji Prawo zamówień publicznych przewiduje, że omawiane zamówienia mogą odbywać się w następujący sposób:przetarg nieograniczony,przetarg ograniczony,negocjacje z ogłoszeniem,negocjacje bez ogłoszenia,dialog konkurencyjny,licytacja elektroniczna,zamówienia z wolnej ręki,zapytanie o cenę, zamówienia publicznego a przetarg nieograniczony i ograniczonyJednym z głównych podziałów postępowania o udzielenie zamówienia publicznego jest przetarg nieograniczony i ograniczony. Pierwszy z nich, jak wskazuje na to sama nazwa, polega na tym, że oferta na wykonanie zamówienia publicznego jest skierowana do każdego chętnego podmiotu, który jest w stanie wykonać zlecone prace w oznaczonym terminie i za oznaczony budżet. Wszyscy zainteresowani wykonawcy mogą więc bez przeszkód składać swoje oferty, a to, która z nich zostanie wybrana, zależy od ostatecznej woli ograniczony jest z kolei limitowaną ofertą skierowaną wyłącznie do określonej grupy wykonawców, którzy spełniają określone kryteria ustalane przez zamawiającego. Oferty mogą być w tym przypadku składane wyłącznie przez osoby dopuszczone do udziału w przetargu. Kryteria różnicujące podmioty dopuszczone zależą od woli zamawiającego, mogą one polegać np. na tym, aby oferent prowadził swoją działalność przez określony czas, miał stosowne doświadczenie w danym zakresie, umożliwiał wykonanie prac w konkretnym przedziale cenowym czy też był lokalnym przedsiębiorstwem na nieograniczony oraz ograniczony może być stosowany w przypadku każdego zamówienia publicznego. Tak naprawdę to, która z ww. opcji pojawi się w rzeczywistości, zależy od tego, czy zamawiający chce zastosować względem swojej oferty bardziej lub mniej wymagające kryteria dopuszczalności do prac. Jeśli chce skorzystać z przetargu ograniczonego, powinien wcześniej ustalić, jaka grupa wykonawców będzie mogła składać swoje oferty, a jaka będzie pozbawiona tego prawa. Negocjacje z ogłoszeniem i negocjacje bez ogłoszeniaKolejną formą przetargu publicznego są negocjacje, które mogą odbyć się zarówno z ogłoszeniem, jak i bez niego. Pierwszy typ postępowania polega na tym, że zamawiający zaprasza wykonawców do składania ofert wstępnych, które nie zawierają jeszcze ceny i prowadzi z nimi w tym zakresie negocjacje. Następnie wystosowywane jest zaproszenie do składania dokładniejszych bez ogłoszenia są zaś trybem, w którym zamawiający negocjuje warunki umowy w sprawie zamówienia publicznego z wybranymi przez siebie wykonawcami, a następnie zaprasza ich do składania ofert zawierających proponowaną konkurencyjnyDialog konkurencyjny jest formą postępowania o udzielenie zamówienia publicznego zbliżoną do negocjacji bez ogłoszenia. W tym przypadku po publicznym ogłoszeniu zamówienia, zamawiający prowadzi dialog z wykonawcami zaproszonymi do rozmów. Dopiero po zakończeniu dialogu wykonawcy są zapraszani do składania konkretnych ofert cenowych. Zamówienia w trybie dialogu konkurencyjnego udziela się na podstawie kryteriów jakościowych oraz ceny lub elektronicznaJedną z nowocześniejszych form postępowań w sprawie o udzielenie zamówienia publicznego jest licytacja elektroniczna. W praktyce obowiązują w niej takie same zasady jak przy standardowej licytacji (np. takiej, która odbywa się w domu aukcyjnym), z tą jednak różnicą, że wszelkie czynności przeniesione są do internetu. Oferenci zainteresowani zamówieniem publicznym logują się na wskazaną przez zamawiającego stronę, następnie wypełniają formularz informacyjny na temat swojego przedsiębiorstwa, a potem składają korzystniejsze oferty, które podlegają automatycznej klasyfikacji. Wygrywa ten, kto zaoferuje najlepszą z wolnej rękiPrawo zamówień publicznych umożliwia prowadzenie postępowania w jednym szczególnym trybie, który nie nosi cech konkurencyjnych. Jest to oczywiście forma zamówienia z wolnej ręki. Zamawiający wybrał już konkretnego wykonawcę na swój sposób, najczęściej bez przeprowadzania żadnej wstępnej selekcji, a następnie negocjuje tylko warunki przyszłej umowy. W tym trybie nie dochodzi do wyboru wykonawcy w ramach konkurencyjnych działań, wykonawca jest bowiem już odgórnie ustalony. Postępowanie ma na celu wyłącznie ustalenie zasad wykonywania przyszłego o cenęZgodnie z treścią art. 70 Prawa zamówień publicznych, zamawiający może udzielić zamówienia w trybie zapytania o cenę, jeżeli przedmiotem zamówienia są dostawy lub usługi powszechnie dostępne o ustalonych standardach jakościowych, a wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy. Zamawiający może posłużyć się tą formą postępowania tylko, gdy spełnione są dwie wymienione w nim i interpretowane ściśle przesłanki, tj. przedmiotem zamówienia mogą być tylko dostawy lub usługi powszechnie dostępne na rynku, o znormalizowanych standardach, których wartość jest mniejsza od równowartości kwoty wyrażonej w złotych polskich, określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy dla dostaw lub usług w odniesieniu do odpowiedniej kategorii zamawiających udzielających zamówień publicznych definiuje konkurs jako tzw. przyrzeczenie publiczne, na mocy którego zamawiający publicznie przyrzeka nagrodę za wykonanie i przeniesienie prawa do pracy konkursowej wybranej przez sąd konkursowy. Konkurs ma charakter powszechny i mogą wziąć w nim udział wszystkie chętne zamówień publicznych posiada aż 9 form postępowania mającego na celu wybór najlepszego wykonawcy zamówienia publicznego. W zdecydowanej większości są to postępowania o charakterze konkurencyjnym, w których potencjalni wykonawcy mają za zadanie przekonać do swojej oferty zamawiającego. W jednym przypadku zamawiający może samodzielnie wybrać wykonawcę bez potrzeby rozpatrywania innych ofert i ustalać z nim zakres przyszłej umowy.

W przypadku trybów negocjacji bez ogłoszenia i zamówienia z wolnej ręki moment wszczęcia postępowania, niezależnie od wartości udzielanego zamówienia, wyznacza przekazanie – odpowiednio – wykonawcom lub wykonawcy zaproszenia do negocjacji.

Zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 3) ustawy – Prawo zamówień publicznych (ustawa pzp) zamawiający odrzuca ofertę, gdy jej złożenie stanowi czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Ustawa z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji definiuje czyn nieuczciwej konkurencji w art. 3 ust. 1. Jaka definicja Za czyn nieuczciwej konkurencji uznaje się działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża interesowi innego przedsiębiorcy lub klienta bądź narusza ten interes. Przykładowe czyny nieuczciwej konkurencji zostały wskazane w art. 3 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz w artykułach od 5 do 17d ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z wyrokiem Krajowej Izby Odwoławczej (KIO) o sygn. akt KIO/UZP 532/09 czyn nieuczciwej konkurencji został zdefiniowany w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i brak jakichkolwiek podstaw prawnych, aby osobno definiować go na użytek prawa zamówień publicznych. Poniżej kosztów Dokonując typizacji czynu nieuczciwej konkurencji wykonawcy najczęściej powołują się w odwołaniu na art. 15 ust. 1 pkt 1) ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, wskazując, że działanie konkurenta utrudnia im dostęp do rynku, w szczególności przez sprzedaż towarów lub usług poniżej kosztów ich wytworzenia lub świadczenia albo ich odsprzedaż poniżej kosztów zakupu w celu eliminacji innych przedsiębiorców. Kwestia ta jest niezwykle trudna do wykazania, a to przecież na odwołującym, zgodnie z art. 6 kodeksu cywilnego, spoczywa ciężar dowodu. Odwołania oparte na art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji są rzadko uwzględniane przez KIO. W wyroku o sygn. akt KIO/ UZP 1354/08 KIO nie podzieliła argumentacji odwołującego o naruszeniu art. 15 ust. 1 pkt 1) ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, uznając, że na konkurencyjnym rynku możliwe jest zaoferowanie ceny usługi lub dostawy na poziomie 1 grosza czy też 1 zł. KIO stwierdziła, że działanie takie jest dopuszczalne, zwłaszcza w sytuacji, gdy usługa lub dostawa ma być świadczona w określony sposób na przestrzeni wyspecyfikowanego okresu. Izba uznała, że oferujący taką usługę lub dostawę jest w stanie zrekompensować sobie jej niższą cenę z korzyścią dla klienta, któremu usługa czy dostawa jest oferowana. KIO podkreśliła, że podobny przypadek mógłby być traktowany jako naruszenie art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, jednakże akurat naruszenia tego artykułu odwołujący nie podniósł. KIO orzekła również (wyrok o sygn. akt KIO/UZP 671/09) , że samo wystawienie na sprzedaż danego produktu poniżej kosztów własnych nie jest jeszcze wystarczające dla zakwalifikowania danego działania jako czynu nieuczciwej konkurencji. Dla stwierdzenia czynu nieuczciwej konkurencji istotne jest bowiem wykazanie, że takie działanie doprowadzi do eliminacji innych podmiotów z rynku. Norma generalna Mając to na uwadze, wydaje się, że lepszym rozwiązaniem może być oparcie odwołania na art. 3 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, który zawiera ogólną definicję czynu nieuczciwej konkurencji. Zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie przyjmuje się, że czyny nieuczciwej konkurencji wskazane w art. 5 – art. 17d ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji nie tworzą zamkniętego katalogu, tj. za czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji może być uznane także działanie niewymienione w tych przepisach, jeżeli spełnia przesłanki wskazane w ogólnym określeniu czynu nieuczciwej konkurencji (wyrok Sądu Najwyższego o sygn. akt II CSK 44/09). Trzy przesłanki W doktrynie podkreśla się, że, aby doszło do czynu nieuczciwej konkurencji, kumulatywnie muszą być spełnione trzy przesłanki: -związek czynu z działalnością gospodarczą, -sprzeczność czynu z prawem lub dobrymi obyczajami oraz -zagrożenie lub naruszenie przez to działania interesu innego przedsiębiorcy lub klienta. Za spełnienie trzeciej przesłanki może zostać uznane np. oferowanie określonej usługi za cenę nieodpowiadającą jej wartości i jakości, tj. bez uwzględnienia godnego poziomu marży. Usługa za grosik W wyroku o sygn. akt KIO 297/12 KIO orzekła, że zaoferowanie ceny ryczałtowej za świadczenie usługi serwisowej po upływie okresu gwarancji w kwocie 0,01 zł brutto jest zaoferowaniem realizacji usługi nie tylko poniżej kosztów własnych, lecz również jest niemożliwe do zrealizowania za zaoferowane wynagrodzenie. W ocenie izby takie działanie narusza dobre obyczaje, zwłaszcza że koszt usługi, który odwołujący wycenił na 0,01 zł, stanowił w postępowaniu jedno z kryteriów oceny ofert, które jako odrębnie punktowane miało wpływ na pozycję wykonawcy w rankingu ofert. Rażąco niska cena Zarzut naruszenia uczciwej konkurencji wykonawcy często podnoszą w odwołaniu razem z zarzutem dotyczącym rażąco niskiej ceny (art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy pzp), wskazując na zaniżoną cenę za jeden z elementów zamówienia. Taka argumentacja, zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą KIO, nie zasługuje na uwzględnienie. W wyroku o sygn. akt KIO/ UZP 1845/09 KIO uznała za niezasadny zarzut naruszenia przepisu art. 89 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy pzp poprzez zaniechanie przez zamawiającego odrzucenia oferty jednego z wykonawców z uwagi na rażąco niską cenę oraz z uwagi na fakt, że złożenie tej oferty stanowi czyn nieuczciwej konkurencji polegający na utrudnianiu dostępu do rynku poprzez zaoferowanie zaniżonej ceny za usługę stanowiącą jeden z elementów zaoferowanego przedmiotu zamówienia. Izba orzekła, że odwołujący nie udowodnił, iż powyższa cena elementu przedmiotu zamówienia przesądza o możliwości uznania, iż oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia. W ocenie izby zaniżona cena elementu oferty – jeśli nie budzi wątpliwości fakt sprzedaży usługi lub produktu poniżej kosztów ich wytworzenia lub świadczenia – może stanowić czyn nieuczciwej konkurencji polegający na utrudnianiu innym przedsiębiorcom dostępu do rynku tylko wówczas, gdy działanie jest podejmowane w celu eliminacji innych przedsiębiorców. W wyroku o sygn. akt 610/10 KIO uznała, że zaoferowanie wykonania usług po cenie znacznie odbiegającej od cen pozostałych wykonawców nie wywoła skutku w postaci utrudniania prowadzenia działalności gospodarczej przez innych przedsiębiorców. Zdaniem KIO złożenie takiej oferty w jednym postępowaniu (jednorazowa czynność) trudno uznać za utrudnianie prowadzonej działalności gospodarczej i ograniczanie dostępu do rynku. Zaoferowanie wykonania usługi w cenie znacznie odbiegającej od cen pozostałych wykonawców spowodowało, w opinii KIO, jedynie utratę możliwości uzyskania konkretnego zamówienia, nie doprowadzając jednocześnie do ustania prowadzenia działalności przez pozostałych wykonawców. Przedsiębiorcy powiązani Często zarzutem odwołania jest również złożenie ofert przez wykonawców w tym samym postępowaniu, którzy, mimo że powinni ze sobą konkurować, faktycznie ze sobą współpracują, na co wskazują ich wzajemne relacje, np. udostępnienie osób zdolnych do wykonania zamówienia, powierzenie zamówienia jako podwykonawcy. Sąd Okręgowy w Katowicach w wyroku o sygn. akt XIX Ga 524/09 orzekł jednak, że żaden przepis prawa nie zakazuje ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego przez przedsiębiorców, na co dzień współpracujących ze sobą lub pozostających we wzajemnych powiązaniach kapitałowych lub personalnych, a nawet pozostających w stosunku zależności. Każdy z przedsiębiorców, jako samodzielny podmiot prawa, może złożyć ofertę w przetargu publicznym i korzystać z usług podwykonawców niezależnie od tego, czy podwykonawcy ubiegają się o to zamówienie czy nie są nim zainteresowani. Podobnie orzekła KIO w wyroku o sygn. akt KIO/UZP 682/09, stwierdzając, iż złożenie ofert przez wykonawców, którzy nawet pozostają ze sobą w pewnym powiązaniu, rodzinnym czy gospodarczym, nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji i nie skutkuje odrzuceniem oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 3 ustawy pzp, tym bardziej że odwołujący nie wykazał, że zachowanie tych podmiotów w ramach postępowania miało wpływ na wynik postępowania. Monika Kucharczyk radca prawny w Zespole Prawa Zamówień Publicznych w kancelarii Salans Komentuje Monika Kucharczyk, radca prawny w Zespole Prawa Zamówień Publicznych w kancelarii Salans Wykazanie w odwołaniu czynu nieuczciwej konkurencji jest dosyć trudne, gdyż to na odwołującym spoczywa ciężar dowodu. Kwestia ta jest niezwykle problematyczna, zwłaszcza w przypadku art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, gdy konieczne jest nie tylko wykazanie, że sprzedaż towarów lub usług nastąpiła poniżej kosztów ich wytworzenia, lecz również że działanie to dokonane zostało w celu eliminacji innych przedsiębiorców z rynku. Wykonawcy często zapominają o tych zasadach. Warto więc konstruując zarzuty odwołania, oprzeć się na normie generalnej z art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, która otwiera katalog czynów nieuczciwej konkurencji. Zamówienia publiczne: podpis pod ofertą wystarczy jakim jest oferta wykonawcy, obejmuje całą treść go poprzedzającą, wystarczy więc, aby uznać ofertę za skutecznie podpisaną Wyrok KIO 346/15 z dnia 9 marca 2015 r. Wyrok KIO 413/15 z dnia 16 marca 2015 r. Ostatni artykuł z cyklu „Przegląd orzecznictwa na gruncie znowelizowanych przepisów PZP”, poświeciliśmy zagadnieniu waloryzacji wynagrodzenia w umowach zawartych na okres dłuższy niż 12 miesięcy. Obowiązek ten został wprowadzony nowelizacją PZP z 2014 r., poprzez dodanie nowego ust. 5 do art. 142 PZP. O instytucji waloryzacji pisaliśmy już na Portalu w artykule: „Waloryzacja wynagrodzenia w umowach długoterminowych”. Zgodnie z art. 142 ust. 5 PZP umowa zawarta na okres dłuższy niż 12 miesięcy zawiera postanowienia o zasadach wprowadzania odpowiednich zmian wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy, w sytuacji gdy dojdzie do zmiany: 1) stawki podatku VAT, 2) wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, 3) zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu lub wysokości stawki składki na te ubezpieczenia. Choć samo wprowadzenie przepisu jest bardzo pozytywnie oceniane, w szczególności z uwagi na polepszenie sytuacji wykonawcy, to okazuje się, że w praktyce strony postępowania mają problem z jego właściwą interpretacją. Jak wynika z przytoczonego w dalszej części artykułu orzecznictwa – zamawiającym bardzo trudno jest tak sformułować zapisy SIWZ bądź wzory umów, aby jasno określić mechanizmy waloryzacji w razie zaistnienia którejkolwiek z przesłanek określonych w ww. przepisie. W pierwszym z omawianych wyroków (KIO 346/15 z dnia 9 marca 2015 r.), Izba podała w uzasadnieniu, że „Sporne pomiędzy stronami postępowania odwoławczego jest rozumienie określenia „odpowiednie zmiany wysokości wynagrodzenia”. W ocenie odwołującego wyrażenie „odpowiednie” należy rozumieć jako „równe”, „odpowiadające” zmianom wprowadzonym przez właściwe regulacje prawne. Z kolei zamawiający twierdzi, iż z przepisu nie wynika, by wprowadzane zmiany wynagrodzenia wykonawcy były równe wysokościom zmian wskazanych stawek.” W sporze tym KIO przyznała rację odwołującemu, wyjaśniając przy tym, że „wymienione w art. 142 ust. 5 stawki podatku VAT, kwoty minimalnego wynagrodzenia oraz zasady i stawki obowiązujące w ubezpieczeniach społecznych i zdrowotnych są regulowane przez odpowiednie akty prawne o charakterze bezwzględnie obowiązującym. Oznacza to, że wykonawcy nie mają żadnego wpływu na ich wysokość i muszą je uwzględniać również przy kalkulowaniu ceny oferty. Dokonywanie w tym zakresie zmian przez ustawodawcę może zatem wpłynąć na koszt wykonania zamówienia przez wykonawcę. Celem wskazanego przepisu jest możliwość uniknięcia przez wykonawcę negatywnych dla niego skutków zmian legislacyjnych.” KIO podkreśliła, że „odpowiednia zmiana” ww. warunków umowy oznacza zmianę „adekwatną”, „wynikającą wprost z zaistniałej zmiany przepisów prawa. Kwota o jaką zostanie zmienione wynagrodzenie nie powinna być ani niższa, ani wyższa niż to wynika ze zmiany przepisów prawa.” Obowiązek waloryzacji umów aktualizuje się wówczas, gdy zmiany wymienione w art. 142 ust. 5 PZP będą miały wpływ na koszty wykonania zamówienia przez wykonawcę. To na wykonawcy spoczywa obowiązek wykazania zmiany kosztów wykonania zamówienia. W tym kontekście, w przedmiotowym postępowaniu, KIO nie przychyliła się do argumentacji odwołującego i nie uznała żądania „(…) nakazania zamawiającemu dokonywania zmian umowy we wskazanym wyżej zakresie jedynie na podstawie oświadczenia o wysokości dodatkowych kosztów wynikających z wprowadzenia zmian, o których mowa powyżej.” Jak zatem powinno wykazać się zmianę warunków? W SIWZ zamawiający podał, że gdy dojdzie do zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę „Wykonawca może wystąpić do Zamawiającego z wnioskiem o zmianę wynagrodzenia, przedkładając odpowiednie dokumenty potwierdzające zasadność złożenia takiego wniosku. Wykonawca winien wykazać ponad wszelką wątpliwość, ze zaistniała zmiana ma bezpośredni wpływ na koszty wykonania zamówienia oraz określić stopień, w jakim wpłynie ona na wysokość wynagrodzenia.” KIO rozwiewając wszelkie wątpliwości orzekła, że „Wprowadzenie zapisu o waloryzacji wynagrodzenia jedynie na podstawie jego oświadczenia mogłoby prowadzić do bezpodstawnego podnoszenia wynagrodzenia wykonawcy.” Poza tym, w sentencji omawianego wyroku, KIO zobowiązała zamawiającego do wykreślenia z wzoru umowy zawartej w SIWZ postanowienia o następującej treści: „W przypadku uznania przez Zamawiającego zasadności wprowadzenia zmian do umowy, Strony zobowiązują się pokryć nadwyżkę wynagrodzenia w równym stopniu (po 50 % udokumentowanej zmiany wysokości wynagrodzenia).” Jak argumentował odwołujący, nie ma w PZP żadnych podstaw prawnych dla takiego zapisu w SIWZ. W odniesieniu do tej kwestii, w innym postępowaniu, zakończonym wyrokiem KIO 413/15 z dnia 16 marca 2015 r., Izba orzekła, że obciążenie kosztami zmian legislacyjnych spoczywa na zamawiającym. Zdaniem KIO taka była wola ustawodawcy przy wprowadzaniu art. 142 ust. 5 PZP. „W konsekwencji twierdzenia Zamawiającego o dopuszczalności rozłożenia na strony umowy mogących pojawić się w toku jej wykonywania dodatkowych kosztów związanych z zaistnieniem jednej z objętych dyspozycją komentowanego przepisu sytuacji świadczyć mogły o niezrozumieniu jego ratio legis.” W omawianym wyroku KIO nakazała Zamawiającemu „wprowadzenie do treści wzoru umowy w sprawie zamówienia publicznego postanowień o zasadach wprowadzenia odpowiednich zmian wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy w przypadku zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę”. Celowo nie podano dokładnej treści tych postanowień, ponieważ, jak wskazano w uzasadnieniu orzeczenia zamawiający ma prawo samodzielnie określać treść i poziom szczegółowości ww. zasad. Dodatkowo Izba podkreśliła, że „Ze względu na konieczność zapewnienia stabilności stosunków gospodarczych przyjąć należy, że owe zasady powinny precyzować kwestię waloryzacji wynagrodzenia na tyle, żeby w toku realizacji umowy strony nie toczyły sporów w tym zakresie, bądź dopiero wówczas rzeczywiście ustalały stosowne zasady.” Również i w tym orzeczeniu Izba zajęła podobne stanowisko dotyczące wykazania zmian warunków wynagradzania: „Co istotne, art. 142 ust. 5 in fine Pzp zawiera zastrzeżenie, że przewidziane w umowie zasady znajdą zastosowanie wyłącznie w przypadku, gdy wypunktowane w nim zdarzenia będą miały wpływ na koszty wykonania zamówienia przez wykonawcę. Zdaniem Izby, opierając się na tym fragmencie przepisu, należy twierdzić o istnieniu spoczywającego na wykonawcy obowiązku wykazania zmiany kosztów wykonania zamówienia. Skoro bowiem regulacja ta uprzywilejowuje wykonawcę, to na nim spoczywa ciężar wykazania dopuszczalności skorzystania z jej dobrodziejstwa.” KIO nie zgodziła się ze stanowiskiem Zamawiającego dotyczącym podjęcia przez strony negocjacji, jeśli dojdzie do np. zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia. Zamawiający uznał bowiem, że skoro w art. 4 ustawy nowelizującej PZP (ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r.) zawarto procedurę negocjacji w odniesieniu do umów na okres powyżej 12 miesięcy, zawartych przed dniem wejścia w życie zmian (tj. od dnia 19 października 2014 r.) analogicznie można również stosować ten tryb do umów zawieranych od końca października 2014 r. KIO przychyliła się do argumentacji Odwołującego który podał, że: „umowę zawieraną po dniu 19 października 2014 r. powinien cechować pewien automatyzm rozumiany w ten sposób, że o ile zaistnieje jedna z okoliczności z art. 142 ust. 5 pkt 1-3 PZP, to uruchomiona zostanie przewidziana w kontrakcie procedura waloryzacji wynagrodzenia, która przebieg będzie wg określonych w niej zasad.” Izba przestrzegła jednocześnie, że „W opisanym mechanizmie nie należy natomiast upatrywać uprawnienia do żądania przez wykonawcę automatycznego podwyższenia należnego wynagrodzenia, ponieważ – jak wspomniano – będzie to zależało od wykazania przez niego wpływu zmian ustawodawstwa na koszt wykonania zamówienia.” Co ciekawe Izba pozytywnie oceniła inny mechanizm wprowadzony przez Zamawiającego w SIWZ, na gruncie art. 142 ust. 5 PZP, odnoszący się do zmian wynagrodzenia wykonawcy w przypadku zmiany stawki podatku VAT. Zamawiający określił, że „w razie zmiany obowiązującej stawki podatku wynagrodzenie umowne netto nie ulegnie zmianie, a jedynie zostanie do niego doliczony podatek w zmienionej wysokości.” Autor: Anna Mathews, Kancelaria Wawrzynowicz & Wspólnicy . 348 170 363 227 171 204 474 357

zamówienia publiczne oferta bez vat