Koronawirus to nie jedyne pandemiczne zmartwienie. W USA odnotowuje się kolejne przypadki RSV. czyli syncytialnego wirusa układu oddechowego. Zazwyczaj diagnozuje się je przez kilka miesięcy w roku, ale aktualnie ich liczba przytłaczająco rośnie. Za ekspansję wirusa odpowiada poniekąd pandemia COVID-19. Lekarze w USA lekarze biją na alarm – wirus RSV (syncytialny wirus układu oddechowego) atakuje coraz więcej dzieci. Zazwyczaj jest diagnozowany od listopada do marca, ale jak ostrzega dr Alin Abraham, internista z Northwestern Medicine Central DuPage Hospital, w tym roku już pojawiają się zakażenia, a ich liczba jest niepokojąca. Ten wirus to ogromne zagrożenie dla noworodków. Wirus RSV u dzieci. Najważniejsze informacje o patogenieWirus RSV to patogen odpowiedzialny za infekcję dróg oddechowych u większych dzieci, ale jest też z jedną najczęstszych przyczyn chorób dróg oddechowych u niemowląt. Jest przyczyną 75 proc. hospitalizacji dzieci z zapaleniem oskrzelików i 25 proc. z zapaleniem płuc. To właśnie ten patogen jest najczęstszą przyczyną hospitalizacji dzieci, które nie ukończyły jeszcze roku. W szczególnej grupie ryzyka są noworodki z małą masą urodzeniową, niemowlęta karmione sztucznie oraz dzieci z dysplazją oskrzelowo-płucną, wrodzonymi wadami serca i niedoborami układu wiedzieć, że zakażenie RSV jest powszechne i u około 95% dzieci w 2. roku życia stwierdza się przeciwciała świadczące o kontakcie z wirusem. Przebycie zakażenia nie chroni jednak przed reinfekcją, która jest częstym młodzieży i dorosłych infekcja przebiega raczej łagodnie. Natomiast u osób starszych, zwłaszcza przebywających w domu opieki i mających zaburzenia odporności, jest bardzo wirusa RSV następuje drogą kropelkową i w wyniku bliskiego kontaktu z osobą zakażoną lub przedmiotami zanieczyszczonymi wydzieliną z dróg oddechowych. Jak podaje „wrotami zakażenia są błona śluzowa nosa (ale nie jamy ustnej) i spojówki”. Okres inkubacji wirusa RSV wynosi 2-8 dni, a okres wydalania wirusa przez pacjenta trwa około 8 dni, u niemowląt i osób z obniżoną odpornością czas ten może być wydłużony nawet do 4 tygodni. Doktor Michael Cappello z chicagowskiego Advocate Children’s Hospital zauważył, że liczba potwierdzonych przypadków RSV wzrosła w ciągu ostatnich dni o 44 procent, co jest niebezpieczne biorąc pod uwagę nietypowy okres dla pojawienia się tej choroby. Lekarz obawia się, że w sezonie, kiedy zazwyczaj diagnozuje się chorobę u małych pacjentów, liczba zakażeń może gwałtownie wzrosnąć – informuje Polsat News. Coraz więcej przypadków RSV u dzieciRodzice dzieci w USA są proszeni o zwracanie uwagi na nietypowe objawy chorobowe u dzieci. Jeśli wystąpią trudności z oddychaniem, dziecko nie chce jeść lub pić, pojawia się niebieskie zabawienie ust oraz opuszków palców, natychmiast powinni skontaktować się z lekarzem. Wirus RSV należy do rodziny Paramyxoviridae, w której skład wchodzą osłonkowe, jednoniciowe RNA wirusy. W odróżnieniu od większości przedstawicieli tej rodziny, RSV nie zawiera hemaglutyniny ani neuraminidazy. W hodowlach komórkowych powoduje zlewanie się komórek i tworzenie syncytiów, za co odpowiada jedna z 3 glikoprotein powierzchniowych wirusa – białko F (fusion protein). Pozostałe 2 glikoproteiny – białka G i SH – odpowiadają za przyłączanie cząstki wirusowej do komórki i penetrację. Glikoproteiny F i G mają silne właściwości immunogenne, a różnice antygenowe, dotyczące głównie białka G, stanowią podstawę wyróżnienia 2 typów RSV – A i B. – wyjaśnia
2. Focus on severe RSV disease that required hospitalization 3. Extend RSV surveillance with priority to Gavi-eligible countries and/or likely early recipient countries for RSV vaccines for deployment in national EPI programs 4. Implement methodologies to extrapolate RSV-associated hospitalization burden from routine surveillance 5.
fot. Adobe Stock Wirus RSV (respiratory syncytial virus) jest najczęstszą przyczyną ostrych zakażeń układu oddechowego u wcześniaków – może w przyszłości prowadzić do rozwoju niewydolności oddechowej lub astmy. Jak się przed nim uchronić?Wirus RSV: Związek z wcześniactwem Zagrożenia Profilaktyka Wskazania do zapobiegania Wirus RSV a wcześniactwo Wirus RSV jest najczęstszą przyczyną ostrych zakażeń układu oddechowego1. Jest obecny w powietrzu i występuje sezonowo, w Polsce od późnej jesieni (listopad) do wiosny (kwiecień)2. U dzieci urodzonych przedwcześnie (wcześniactwo) może powodować poważne zakażenia układu oddechowego, w tym zapalenia oskrzelików i zapalenia płuc3. Co roku wirus RSV atakuje około 90% wcześniaków1. Najbardziej podatne na zakażenia wywołane wirusem RSV są wcześniaki urodzone między 22. a 37. tygodniem ciąży. Zakażenie wirusem RS może wystąpić już w pierwszych tygodniach życia maleństwa – związane jest to z niewykształconym w pełni układem oddechowym i niedojrzałym układem odpornościowym. Nowo narodzone dziecko, szczególnie w pierwszych miesiącach życia, korzysta z przeciwciał matki, która przekazuje mu je głównie w 3. trymestrze ciąży. W przypadku wcześniaków, szczególnie tych urodzonych przed 3. trymestrem, poziom przeciwciał może być zbyt niski i w związku z tym niewystarczający do ochrony przed zakażeniami. Dodatkowo, w związku z przedwczesnym urodzeniem, pęcherzyki płucne nie osiągają pełnej dojrzałości i w momencie narodzin dzieci te są 10-krotnie bardziej narażone na zakażenia dolnych dróg oddechowych, niż dzieci urodzone o czasie4. Stopień rozwoju płuc dziecka jest różny w poszczególnych tygodniach życia płodowego. Stopień rozwoju płuc dziecka w poszczególnych tygodniach życia płodowego (fot. Expert PR) Wirus RSV – zagrożenia Niepełny rozwój płuc w momencie narodzin zwiększa ryzyko wystąpienia zakażeń górnych i dolnych dróg oddechowych, w tym zapalenia oskrzelików i płuc, ale także pogorszenie ogólnego stanu dziecka. Wirus RSV jest głównym czynnikiem wywołującym ostre zakażenia układu oddechowego u prawie 90% dzieci do 2 Leczenie zakażeń wywołanych przez wirus RSV, ze względu na ich ciężki przbieg, często musi odbywać się w warunkach szpitalnych. Zdarza się, że ciężkie zakażenia muszą być leczone na oddziałach intensywnej terapii noworodka z powodu wymogu stosowania wentylacji U dzieci zarażonych wirusem RS bardzo często występują dodatkowe powikłania: odma opłucnowa, zapalenie ucha środkowego, zakażenia szpitalne związane z długim przebywaniem dziecka na oddziale neonatologicznym. Zawsze jest to groźne dla dziecka. Nawet najmniejszy katar powoduje niemożność oddychania przez nos, co z kolei może przełożyć się na gorsze odżywienie w trakcie trwania infekcji (dziecko podczas karmienia nie może oddychać przez nos) i w konsekwencji z czasem pojawiają się powikłania wynikające z niedożywienia. Wirus RSV jest przyczyną 50% całkowitej liczby hospitalizacji małych dzieci z powodu zapalenia płuc oraz prawie 80% hospitalizacji z powodu zapalenia oskrzelików5. Warto pamiętać, że szczególnie u dzieci przedwcześnie urodzonych przebycie zakażenia RSV w pierwszych latach życia dziecka może w przyszłości prowadzić do rozwoju niewydolności oddechowej lub astmy. Wirus RSV – profilaktyka Nie opracowano jeszcze skutecznej szczepionki przeciwko wirusowi RSV, ale możliwa jest tzw. profilaktyka bierna. Polega ona na podawaniu dzieciom z grupy podwyższonego ryzyka humanizowanego przeciwciała monoklonalnego klasy IgG. Taka profilaktyka pozwala na zmniejszenie liczby i złagodzenie przebiegu zakażeń dolnych dróg oddechowych u wcześniaków7. Układ odpornościowy zwalcza infekcje wirusowe wywołane przez wirus taki jak RSV poprzez produkowanie przeciwciał, które atakują wirusa. Przeciwciało monoklonalne działa specyficznie poprzez wiązanie się z białkiem na powierzchni wirusa RSV, dzięki czemu ograniczana jest możliwość wnikania wirusa, co w konsekwencji prowadzi do wstrzymywania jego namnażania i dalszego rozprzestrzenianie się w organizmie pacjenta. Kiedy chronić dziecko? Ochrona dzieci przed wirusem RSV powinna obejmować cały sezon zwiększonej liczby zachorowań na RSV, czyli w Polsce okres od listopada do kwietnia. Pierwsza dawka leku powinna być podana przed sezonem zachorowań na RSV, a następnie powtarzana raz w miesiącu przez cały okres zwiększonego ryzyka zakażenia wirusem RSV (9). Przeciwciało monoklonalne podaje się w zastrzyku domięśniowym, a zalecana dawka wynosi 15 mg/kg masy ciała. Otrzymanie pełnej kuracji (5 dawek w okresie od listopada do kwietnia) niemal w 100% chroni wcześniaki przed ponownym pobytem na oddziale intensywnej terapii. Profilaktyka zakażeń RSV to jeden z priorytetów światowego programu profilaktyki uznany przez Światową Organizację Zdrowia8. Jest rekomendowana także przez światowe towarzystwa naukowe (w tym przez AAP – American Academy of Pediatrics) oraz Polskie Towarzystwo Neonatologiczne i Polskie Towarzystwo Wakcynologii. Profilaktyka w UE i w Polsce W większości krajów UE prowadzone są programy profilaktyki finansowane ze środków publicznych przez te kraje. Są to Austria, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Niemcy, Portugalia, Włochy. Polska należy do tej grupy krajów, w których profilaktyką objęta jest wybrana grupa dzieci w ramach programu lekowego finansowanego przez NFZ. Aby zakwalifikować się do tego programu, należy spełnić następujące kryteria9: wystąpienie przewlekłej choroby płuc (dysplazji oskrzelowo-płucnej) definiowane jako: tlenoterapia ze stężeniem >21% do co najmniej 28. doby życia, oraz dodatkowe kryterium: nieukończony 3. miesiąc życia w chwili rozpoczęcia sezonu zakażeń wirusem RS (data urodzenia od 1 sierpnia do zakończenia sezonu zakażeń) oraz wiek ciążowy poniżej 30. tygodnia, lub nieukończony 6. miesiąc życia w chwili rozpoczęcia sezonu zakażeń wirusem RS (data urodzenia od 1 maja do zakończenia sezonu zakażeń) oraz wiek ciążowy poniżej 28. tygodnia. Niestety kryteria programu lekowego są istotnie zawężone w stosunku do wskazań podawania przeciwciała monoklonalnego, które stanowiły podstawę dla rejestracji leku. Zgodnie z wynikami badań klinicznych stosowanie immunizacji jest uzasadnione klinicznie u dzieci spełniających poniższe kryteria7: dzieci urodzone w 35. tygodniu ciąży lub wcześniej i w wieku poniżej 6 miesięcy na początku sezonu występowania zakażeń RSV, dzieci poniżej 2. roku życia wymagające leczenia z powodu dysplazji oskrzelowo-płucnej w okresie poprzednich 6 miesięcy, dzieci poniżej 2. roku życia z istotną hemodynamicznie, wrodzoną wadą serca. Już samo wcześniactwo jest czynnikiem ryzyka zakażeniami wirusem RSV i dlatego warto rozważyć podawanie profilaktyki u dzieci z grupy ryzyka, do której należą dzieci poniżej 2 obarczone dodatkowymi czynnikami, takimi jak: dysplazja oskrzelowo-płucna, mukowiscydoza, zaburzenia odporności, nadciśnienie płucne, wrodzone wady serca. Z obserwacji wynika, że taka profilaktyka pozwala na obniżenie ryzyka hospitalizacji, a także zmniejsza zagrożenie powikłaniami, które dla dzieci przedwcześnie urodzonych są szczególnie groźne. Konsultacja merytoryczna tekstu: prof. dr hab. med. Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka, Prezes Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego. Treść artykułu została pierwotnie opublikowana w 2013 Wang D., Cummins C., Bayliss S., Sandercock J., Burls A. Immunoprophylaxis against respiratory syncytial virus (RSV) with palivizumab in children: asystematic review and economic evaluation. Health Technology Assessment 2008; vol. 12: no. 36 Tranda I., Wilczyński J., Wróblewska-Kałużewska M., Torbicka E. Retrospektywna ocena sytuacji epidemiologicznej ostrych wirusowych zakażeń układu oddechowego u dzieci w pierwszych dwóch latach życia. Ped. Pol. 2000; 75: 619-623 Dobrzańska A., Helwich E., Kawalec W., Gadzinowski J., Szczapa J., Wysocki J. Zasady zapobiegania rozwojowi zakażeń wywołanych wirusem RS w grupach wysokiego ryzyka. Pediatria Polska 2005; 80: 827-8. Belino-Studzińska P., Pancer K., Wirus RS jako czynnik etiologiczny w schorzeniach układu oddechowego u dzieci i dorosłych, „Przegl Epidemiol”, 2008; 62: 767-775. Black Systematic Review of the Biology and Medical Management of Respiratory Syncytial Virus Infection. Respiratory care 2003; vol. 48 no. 3 Greenberg Piedra Immunization against viral respiratory disease: a review. Pediatr. Infect. Dis. J. 2004; 23 (11): 254-261 Charakterystyka Produktu Leczniczego Synagis Tensballe Devasundbaram Simoes Respiratory syncytial virus epidemics: the ups and downs of a seasonal virus. Pediatr Infect Dis J 2003; 22 (2): 21-32 Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2012, „Profilaktyka zakażeń wirusem RS u dzieci z przewlekłą chorobą płuc (dysplazją oskrzelowo-płucną)”. 169 243 43 29 61 138 473 97